Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Χριστόδουλος,

εν Αθήναις τη 24η Νοεμβρίου 1999.

ΜΗΝΥΜΑ με αφορμή την Συνέντευξη Τύπου
επ' ευκαιρία της εκστρατείας
για την ένταξη των Προσφύγων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ευχαριστώντας θερμώς για την πρόσκληση της Υπάτης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες να παρευρεθώ στην σημερινή Συνέντευξη Τύπου και να απευθύνω σύντομο χαιρετισμό κατά την παρουσίαση της εκστρατείας που ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ευαισθητοποίηση του λαού πάνω στο σημαντικό ανθρωπιστικό ζήτημα της εντάξεως των προσφύγων στην Ε.Ε., σε συνεργασία με την Υπάτη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες, και, κωλυόμενος να παρευρεθώ προσωπικώς, επιθυμώ να απευθύνω θερμό χαιρετισμό στην Συνέντευξη και να ευχηθώ κάθε επιτυχία στην προσπάθεια για τη δημιουργία μιας κοινωνίας που θα προσφέρει "ζεστασιά" στους πρόσφυγες.

Γνωρίζετε ότι, παιδί ο ίδιος προσφυγικής οικογενείας, έχω βαθειά βιώματα για το τι σημαίνει εγκατάλειψη της γης, όπου επί μακρά σειρά αιώνων έζησαν οι πρόγονοί μας. Για τον λόγο αυτό και χαιρετίζω με ιδιαίτερη συγκίνηση και ικανοποίηση την προσπάθεια που ξεκινά στη χώρα μας σήμερα.

Η έναρξη της εκστρατείας αυτής στην χώρα μας συμπίπτει με το άνοιγμα ενός νέου καφαλαίου στην μεταναστευτική πολιτική και στην συμπεριφορά της Ευρωπαϊκής Ενώσεως απέναντι στους πολίτες που βρίσκονται στο έδαφός της και προέρχονται από τρίτες χώρες. Μετά τις ρυθμίσεις που εισήγαγε η Συνθήκη του Άμστερνταμ, οι πρόσφατες Αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο Τάμπερε εγκαινιάζουν πράγματι μια νέα πολιτική, που επιδιώκει να φέρει την Ευρωπαϊκή Ένωση πιο κοντά στην καθημερινή ζωή του πολίτη, και να επιδείξει κάποια στοιχειώδη έστω ζεστασιά και μια πιο δίκαιη και πιο τίμια μεταχείριση των πολιτών που κατάγονται από τρίτες χώρες και ευρίσκονται νόμιμα στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

Το ενδιαφέρον της Ε.Ε. για την ένταξη των αλλοδαπών στην κοινωνία εκδηλώνεται σε μια εποχή, κατά την οποία μακροχρόνια ανεργία, κοινωνικός και οικονομικός αποκλεισμός, φτώχεια και οργανωμένο έγκλημα τρομάζουν τις κοινωνίες της Ευρώπης και ευνοούν τις κάθε μορφής ρατσιστικές και ξενόφοβες αντιδράσεις σε βάρος των αλλοδαπών. Η πολιτισμική μας κληρονομιά επιβάλλει την εξασφάλιση ενός αποτελεσματικού νομικού και θεσμικού πλαισίου για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, πράγμα που έχει ανεπίτρεπτα καθυστερήσει. Οι νομικές και θεσμικές ρυθμίσεις είναι σημαντικός παράγοντας για την κοινωνική ένταξη των αλλοδαπών, δεν παύει όμως να είναι ένας μόνον από τους παράγοντες ένταξης. Για την αποτελεσματική καταπολέμηση των διακρίσεων σε βάρος αλλοδαπών και την δυναμική κοινωνικο-οικονομική ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία που επέλεξαν να καταφύγουν, πέραν από τα θεσμικά μέτρα, προσαπαιτείται και η ευρύτερη συγκατάθεση και συνεργασία της κοινωνίας των πολιτών. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι Κοινωνικοί Εταίροι, οι μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις, οι Πρωτοβουλίες των πολιτών και όλως ιδιαιτέρως οι Ενορίες, θα πρέπει, σε μια κοινή προσπάθεια και σε αγαστή, αλλά και κριτική συνεργασία με τα θεσμικά όργανα του Κράτους και της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, να αντισταθούν στον αναδυόμενο πολύμορφο ρατσισμό και να συνεπικουρήσουν στην προσπάθεια ένταξης εκείνων, τους οποίους οι πόλεμοι, πολιτικές ακαταστασίες, διωγμοί και ποικίλες απειλές και κίνδυνοι της ζωής τους, τους ανάγκασαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να καταφύγουν ικέτες ασύλου στην πόρτα μας. Στην προσπάθεια αυτή θα έχουν πάντα στο πλευρό τους την Εκκλησία.

Η έντιμη αντιμετώπιση των ξένων, η αναγνώριση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους και ο σεβασμός της αξιοπρεπείας του προσώπου τους δεν θα πρέπει να θεωρηθούν ως εκφράσεις επιλεκτικής ένταξης σε ιδεολογίες, ή ως προϊόν συγκατάβασης και παθητικής ανεκτικότητας της ετερότητας, που απορρέουν απο τη συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι η παρουσία των ξένων στη χώρα μας και στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί μια αναγκαία συνθήκη για την ευημερία της κοινωνίας και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Αποτελούν αντίθετα βασική επιταγή του Συντάγματος της Χώρας μας -όπως και όλων των άλλων Χωρών Μελών της Ε.Ε.- και συγχρόνως υποχρέωση, που απορρέει από τις Διεθνείς Συνθήκες, τις οποίες έχουν υπογράψει ή και κυρώσει οι Χώρες Μέλη της Ε.Ε.

Η Εκκλησία μας δείχνει μια ιδιαίτερη ευαισθησία απέναντι στον ξένο. Άλλωστε και ο ιδρυτής Της αρχίζει την επίγεια ζωή Του ως πρόσφυγας, όταν η Αγία Οικογένεια καταφεύγει στην Αίγυπτο για να γλυτώσει από την απειλή του Ηρώδη (Ματθ. β, 13-15), και συνεχίζει την επίγεια δράση Του ως ξένος, μη έχων που να κλίνει την κεφαλήν Του. Για τον χριστιανό ο σεβασμός του ανθρωπίνου προσώπου, η αναγνώριση του ίδιου του Χριστού στο πρόσωπο του ξένου, και κατά συνέπειαν η απόρριψη κάθε μορφής συμπεριφοράς που προσβάλλει, υποβιβάζει, αδικεί ή απειλεί με αφανισμό την εικόνα αυτή του Θεού, είναι ζήτητμα γνησιότητος της πίστεώς του και βεβαίωσης για την ορθή πορεία του επί τα ίχνη του Χριστού, των Αποστόλων και των Πατέρων της Εκκλησίας.

Ο Κύριος μας εδίδαξε ότι το μοναδικό κριτήριο για να είναι ο κάθε άνθρωπος δίπλα Του, στον χώρο της αιώνιας και παντοτινής αγαλλίασης, είναι η Αγάπη. Ειδικότερα ο Σωτήρας μας μας εδίδαξε ότι, ως Χριστιανοί, πρέπει να αισθανόμαστε την ανάγκη να είμαστε πηγές απεριόριστης Αγάπης προς τον πλησίον, ιδιαίτερα τον εμπερίστατο, ειδικότερα δε τον "ξένο", τον οποίο καλούμεθα να "συναγάγουμε" και να φροντίσουμε (Ματθ. κε', 3 εξ.). Ο χριστιανός δεν αρκείται σε μια παθητική ανεκτικότητα της ετερότητας του ξένου, αλλά προχωρεί σε μια δυναμικιή κατάφαση του προσώπου του, εκφραζόμενη σε κοινωνία αγάπης. Είναι Εντολή του Θεού να αντιμετωπίζουμε τους ξένους που έρχονται στη χώρα μας ωσάν να ήσαν αυτόχθονες και να τους αγαπούμε όπως τον ίδιο τον εαυτό μας (Λευιτικόν, ΙΘ, 33-34). Η Αγάπη μας προς αυτούς δεν έχει χαρακτήρα συναισθηματικό, ανθρωπιστικό ή ηθικιστικό, αλλά είναι έκφραση του χριστιανικού τρόπου υπάρξεως και ζωής, όπως μας τον υπέδειξε ο Θεός της Αγάπης.

Πιστή η Εκκλησία μας σ'αυτή την Αρχή της Αγάπης εφάρμοζε και εφαρμόζει ως καθημερινή μέριμνα το ειλικρινές και ανιδιοτελές ενδιαφέρον Της για την φροντίδα και την βοήθεια προς ένταξη στο κοινωνικό περιβάλλον των προσφύγων και των μεταναστών. Θυμίζω ότι η Αρχιεπισκοπή και πολλές Μητροπόλεις προσφέρουν δωρεάν γεύματα σε πρόσφυγες και πως, όταν στο κέντρο της Αθήνας και ανάμεσα σε εκατομμύρια ζούσαν σε πλήρη εγκατάλειψη, χωρίς στέγη και τροφή, εκατοντάδες Μουσουλμάνοι Κούρδοι, η Εκκλησία τους προσέφερε τροφή, αλλά προ πάντων το ενδιαφέρον και τη στοργή της. Επίσης στον πόλεμο της Γιουγκσλαβίας η Εκκλησία μας προσέφερε βοήθεια προς Χριστιανούς και Μουσουλμάνους, Σέρβους και Κοσσοβάρους αδιακρίτως. Πέραν όμως αυτής της επείγουσας βοηθείας σε εκτάκτους ανάγκες η Εκκλησία λειτουργεί και ειδικά Γραφεία, τα οποία προσφέρουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες προς τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, υποβοηθώντας την κοινωνική ένταξή τους. Το Κέντρο Συμπαραστάσεως Μεταναστών και το Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων της Εκκλησίας μας, με ειδικευμένο στελεχειακό δυναμικό από κοινωνικούς επιστήμονες, νομικούς, κοινωνικούς λειτουργούς και φιλολόγους, παρέχει στους μετανάστες, τους πρόσφυγες και τους ικέτες ασύλου υπηρεσίες προσανατολισμού, συμβουλευτικής, νομικής στήριξης και προστασίας, εκμάθησης της ελληνικής γλώσσης, πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας, βοήθειας προς νομιμοποίηση, προσωρινής στέγασης και τροφής και προστασίας γυναικών που βρίσκονται σε κίνδυνο ή είναι θύματα οποιασδήποτε μορφής βίας. Επιπλέον, οι Συνεργάτες των Γραφείων αυτών δεν παραλείπουν να επισκέπτονται αλλοδασπούς κρατουμένους στα κρατητήρια ή τις φυλακές και να επιλαμβάνονται των προβλημάτων των οικογενειών των αλλοδαπών κρατουμένων.

Παράλληλα όμως με τις υπηρεσίες αυτές της θεραπείας εκτάκτων αναγκών και της βοήθειας για κοινωνική ενσωμάτωση, η Εκκλησία δεν παραλείπει να εύχεται και να προσεύχεται υπέρ των ξένων. Με την ευκαιρία αυτή σας πληροφορώ, ότι μέσα στο Δεκέμβριο θα τελέσουμε στο κέντρο της Αθήνας Θεία Λειτουργία υπέρ της αγάπης προς τους μετανάστες και πρόσφυγες και κατά της ξενοφοβίας και του ρατσισμού.

Αγαπητοί μου, η Εκκλησία από την ίδια Της τη φύση και την αποστολή Της, όπως την περιέγραψε ο Ιδρυτής Της Ιησούς Χριστός, οφείλει όχι μόνο να είναι το καταφύγιο των ξένων στην φιλόξενη, ούτως ή άλλως, Πατρίδα μας, αλλά και διαπρύσιος κήρυκας της ανθρωπιάς και της αγάπης προς όλους τους αδελφούς μας, ανεξάρτητα από φυλή ή θρησκεία. Αν δεν το ακολουθούν μερικοί, μην τους υπολογίζετε για Χριστιανούς.

Βρισκόμαστε δίπλα σας στην εκστρατεία αυτή. Ο αιώνας που λήγει σφραγίστηκε από το διωγμό, τον ξερριζωμό, τους πολέμους, τις ρατσιστικές διακρίοσεις, την εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο, την εμπορευματοποίηση του ανθρωπίνου προσώπου και τον πόνο. Ελατε όλοι μαζί να αγωνισθούμε για μια Κοινωνία Αγάπης, Δικαιοσύνης, Ισότητας Ελευθερίας και Σεβασμού του Ανθρώπου, της Εικόνας αυτής του Θεού, αποκαθιστώντας τις θρησκευτικές και πολιτισμικές αξίες της Θρησκευτικής και Πολιτισμικής Κληρονομιάς μας και δημιουργώντας ένα κόσμο θαλπωρής, ένα κόσμο αντάξιο της αξίας του ανθρώπου.

Μετ' Ευχών διαπύρων,

+ Ο Αθηνών Χριστόδουλος.