ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ
ΜΑΚ. ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

κ.κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

ΕΠΙ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΟΣ
ΣΤΙΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ

( Αθήναι, 28 Αυγούστου 2001 )

Ὅπως κατ` ἐπανάληψη τονίσθηκε, ἡ Ἐκκλησία, μή ἐπιθυμοῦσα νά ἐμπλακῆ - καθ` οἱονδήποτε τρόπο - σέ πολιτικούς προβληματισμούς ἤ σέ ἰδιοτελεῖς κομματικές μεθοδεύσεις οἱασδήποτε μορφῆς, μέ αἴσθημα εὐθύνης ἀνέβαλε τίς πρό τριμήνου ἀποφασισθεῖσες ἀνακοινώσεις της ἐπί τοῦ θέματος τῆς συλλογῆς τῶν ὑπογραφῶν γιά τή διενέργεια Δημοψηφίσματος περί τῆς προαιρετικῆς ἤ μή ἀναγραφῆς τοῦ θρησκεύματος στά δελτία ταυτοτήτων.

Μέ τήν ἀναβολή ἐκείνη - ἐκτός τῶν ἄλλων - ἐδίδετο στούς παράγοντες τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας μία ἀκόμη ἄνεση χρόνου προκειμένου νά ἐγκύψουν μέ προσοχή καί νηφαλιότητα, χωρίς ἐμμονές καί προκαταλήψεις, στό ἀναιτίως δημιουργηθέν πρόβλημα τῆς ἀφαιρέσεως τοῦ θρησκεύματος ἀπό τίς ταυτότητες τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν καί τῶν μετ' αὐτοῦ συνδεομένων θεμάτων τῆς ἰδιοπροσωπείας τοῦ Ἕλληνος καί τῆς Ἑλληνίδος.

Δυστυχῶς οἱ προκαλέσαντες χωρίς οὐσιώδη λόγο τό πρόβλημα παράγοντες τῆς ἐξουσίας, παρά τήν χρονική δυνατότητα πού εἶχαν καί τίς ἐπανειλημμένες προσπάθειες τῆς Ἐκκλησίας γιά συνεννόηση, συνέχισαν στό προσκήνιο καί τό παρασκήνιο τήν ἀρνητική πρός τήν Ἐκκλησία στάση τους.

Ἔτσι ὁ πολύτιμος χρόνος διέρρευσε χωρίς ἀποτέλεσμα. Ἐπί ἕνα συνολικά δεκατετράμηνο ἀναμένουμε νά ἀξιοποιηθοῦν ἐπ` ἀγαθῷ οἱ εἰρηνικές χειρονομίες καί τά συγκεκριμένα συνετά βήματα τῆς Ἐκκλησίας. Ἔναντι ὅλων αὐτῶν συναντήσαμε τήν ἄρνηση, τήν συνειδητή περιφρόνηση καί τήν ἀπαξιωτική ἀντιμετώπιση τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν ἐκπροσώπων της, στά πλαίσια ἑνός ὑπογείου πολέμου ὁ ὁποῖος μαίνεται ἐναντίον της, παρά τίς φραστικές διαβεβαιώσεις περί εἰλικρινῶν προθέσεων. Δυστυχῶς αὐτή εἶναι ἡ μόνη ἀλήθεια.

Ἡ Ἱερά Σύνοδος σήμερα εἶναι ἐκ τῶν πραγμάτων καί τῶν συνθηκῶν πού διαμορφώθηκαν ὑποχρεωμένη, σεβομένη πρωτίστως τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, τόν διαχρονικό της ρόλο καί τήν ἐκπεφρασμένη - στο θέμα τῶν ταυτοτήτων - θέση τοῦ Λαοῦ, νά προβῇ στίς ἑπόμενες ἀνακοινώσεις.

* * *

«Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος τηρώντας πιστά τίς ὑποχρεώσεις της, ἐφαρμόζοντας στήν πράξη τά πιστεύματά της καί ἀναδεχομένη τίς εὐθύνες της μέσα στή σύγχρονη Ἑλληνική Κοινωνία προέβη - κατόπιν ἀποφάσεως τῆς Ἱεραρχίας της - στή συλλογή ὑπογραφῶν, ἀναλαβοῦσα αὐτή τήν συνταγματικά ἰσχυρή δημοψηφισματική πρωτοβουλία ἐπί τοῦ θέματος τῆς προαιρετικῆς ἤ ὄχι ἀναγραφῆς τοῦ θρησκεύματος στίς ταυτότητες τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν. Καί τοῦτο μετά τήν πρωτοφανῆ καί ἐπίμονη ἄρνηση τῆς Κυβερνήσεως γιά διάλογο ἐπ' αὐτοῦ τοῦ σημαντικοῦ θέματος. Ἄρνηση πού ἐκφράσθηκε πολύ πρίν ἐμφανισθοῦν οἱ γνωστές ἀποφάσεις τοῦ Σ. τ. Ε.

Τό αἴτημα τῆς Ἐκκλησίας γιά διάλογο ἐπί τοῦ θέματος αὐτοῦ, πού αἰφνιδιαστικά, αὐταρχικά καί χωρίς καμμιά ἀνάγκη παρουσιάσθηκε στό Λαό καί ἐντόνως τόν ἐπροβλημάτισε, εἶναι λυπηρό ὅτι δέν βρῆκε ἀκόμη τήν ἱκανοποίησή του.

Ἡ Ἐκκλησία ὀρθοφρονοῦσα καί στηριζομένη στίς ἴδιες δυνάμεις της ἀλλά καί στήν ἀγάπη τοῦ πιστοῦ Λαοῦ, προσέφυγε πρός αὐτόν ὡς τόν κύριο ἐνδιαφερόμενο γιά τό δικαίωμα τῆς ἰδιοπροσωπείας του καί τοῦ ἐζήτησε νά συνενώσει μαζί της τή φωνή του, διαδηλώνοντας σοβαρά και ἀποφασιστικά τή βούλησή του. Ἔτσι ὠργανώθηκαν οἱ δύο εἰρηνικές Λαοσυνάξεις διαμαρτυρίας καί ἀνελήφθη στή συνέχεια ἡ δημοκρατική καί διαφανής προσπάθεια συλλογῆς ὑπογραφῶν μέ τήν παράκληση πρός τήν Κυβέρνηση γιά τή διενέργεια Δημοψηφίσματος. Τίς ἐνέργειες αὐτές ἐπέβαλε στήν Ἐκκλησία ἡ αὐταρχικότητα τῆς ἐξουσίας καί ἡ πεισματική της ἄρνηση γιά διάλογο. Ἡ Ἐκκλησία δέν εἶχε ἄλλη ἐπιλογή καί διέξοδο. Ἤ ἔπρεπε νά σιωπήσει καί νά ἀποδεχθῆ ὡς τετελεσμένη τή διαγραφή τοῦ θρησκεύματος ἀπό τίς ταυτότητες ἤ ἔπρεπε νά στραφῆ πρός τό Λαό, τή βούληση τοῦ ὁποίου, ἐπί τοῦ θέματος αὐτοῦ, ἐξέφραζε.

Καί στίς δύο αὐτές προσκλήσεις τῆς Ἐκκλησίας ἡ ἀβίαστη, θεληματική καί εὔγλωττη ἀπάντηση τοῦ Ἑλληνικοῦ Λαοῦ, περιεχόμενό της εἶχε τόσο τίς ἔντεχνα καί κατ` ἐξακολούθησιν ἐκτοξευόμενες ἀπειλές κατά τῆς Ἐκκλησίας, ὅσο καί τήν προαιρετικότητα τῆς ἀναγραφῆς τοῦ θρησκεύματος καί ὑπῆρξε μεγαλειώδης. Ὁ ὄγκος τῶν Λαοσυνάξεων ἐξέπληξε τούς πάντες καί περισσότερο ἀπό τό μισό τοῦ ἐνεργοῦ πληθυσμοῦ ὑπεστήριξε μέ τήν ὑπογραφή του τήν πρόταση τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ὑπογραφές πού συγκεντρώθηκαν μετά τόν, σέ κεντρικό ἐπίπεδο, ἠλεκτρονικό τους ἔλεγχο ὡς πρός τήν ἀξιοπιστία των καί τόν τριπλό ἐπίσης ἔλεγχο τῶν εἰδικῶν κατά περιφέρειες Ἐπιτροπῶν, ἀνέρχονται στόν ἀριθμό τῶν 3.008.901. Ὁ ἀριθμός αὐτός προέκυψε μετά τήν ἀφαίρεση 16.344 δελτίων, τά ὁποῖα ἐκρίθησαν ἄκυρα, ὡς ἐλλιπῆ ἤ ἠλέγχθησαν καί ἀπεδείχθησαν διπλοεγγεγραμμένα.

Ὁ Λαός μίλησε μέ τόν δικό του γενναῖο καί πολιτισμένο τρόπο. Ἀπέδειξε ὅτι τό μέλλον τοῦ Τόπου μας, ἡ διαφύλαξη τῆς πατρικῆς κληρονομιᾶς μας καί ἡ ἀποφυγή τῆς ἀλλοτρίωσής μας τόν ἐνδιαφέρουν κατά προτεραιότητα. Ἡ ἐκδήλωση τοῦ φρονήματός του γεμίζει ἀπό ἐλπίδα τό αὔριο αὐτῆς τῆς Χριστιανικῆς Χώρας.

Ἐκτός τῶν ἄλλων ἡ πρωτοφανής ἀβίαστη καί ἐλεύθερη συμμετοχή ἀνδρῶν καί γυναικῶν καί ἰδίως τῶν νέων ἀνθρώπων σ` αὐτές τίς δημοκρατικές διαδικασίες εἶναι μία ἱστορικῆς σημασίας ἔκφραση στήν Εὐρώπη καί στόν κόσμο. Καί τοῦτο παρ` ὅτι γνωρίζουμε καλά ὅτι ὑπῆρξαν χιλιάδες ἐκεῖνοι πού, γιά διαφόρους λόγους, δέν μπόρεσαν νά ὑπογράψουν καίτοι τό ἤθελαν.

Τόν Λαό τοῦ Θεοῦ τόν εὐγνωμονοῦμε. Εὐχαριστοῦμεν ἐπίσης καί τούς ὁμογενεῖς ἀδελφούς μας πού ζώντας σέ πολιτισμένα κράτη μᾶς συμπαρεστάθηκαν μέ τά ἐνθουσιώδη μηνύματά τους.

* * *

Μετά τή σημερινή ἀνακοίνωση τοῦ ἀποτελέσματος τῆς δημοψηφισματικῆς πρωτοβουλίας, ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ὅπως καί ὅλοι οἱ Ἕλληνες χριστιανοί ὅπου καί ἄν ζοῦν, όπου καί άν ἀνήκουν καί ὅπου καί ἄν εὑρίσκωνται, θά περιμένουν καί θά ἐλπίζουν. Θά ἐλπίζουν καί θά προσδοκοῦν ὅτι ἡ Κοινοβουλευτική Δημοκρατία καί ἡ ἐκλεγμένη ὑπό τοῦ Λαοῦ Κυβέρνησή τους δέν γνωρίζουν παρομοίας μορφῆς ἀδιέξοδα καί δέν ὑπακούουν σέ ἀγκυλώσεις. Τά τυχόν προβαλλόμενα ἐπί τοῦ θέματος νομικά ἀδιέξοδα δέν εἶναι ἀπροσμάχητα καί οὔτε ἔχουν ὑπέρ αὐτῶν τήν συνταγματική ἀπολυτότητα. Οἱ ἀποφάσεις τῶν δικαστηρίων ὡς εἶναι γνωστό, εἴτε μεταβάλλονται ἀπό νεώτερες ἀποφάσεις τῶν ἰδίων δικαστηρίων, εἴτε, τό σημαντικότερο, ἀκυρώνονται ἀπό ἀποφάσεις ἀνωτέρας βαθμίδος δικαστηρίων. Καί τέτοιο δικαστήριο ὑπάρχει. Ἔτσι τό ζήτημα αὐτό, τῶν ἀποφάσεων δηλ. τοῦ Σ. τ. Ε. - ἡ πρώτη καί κυριότερη ἀπό τίς ὁποῖες ἐλήφθη μέ τή διαφορά μιᾶς μόνο ψήφου - δέν κλείνει οὔτε τήν πλευρά τῶν περαιτέρω διαδικασιῶν, περί τῶν ὁποίων θά ἀποφασίσει ἡ Ι.Σ.Ι., οὔτε τήν πλευρά τῆς ἠθικῆς, κοινωνικῆς ἤ ἱστορικῆς ἀξιολόγησής τους. Τέλος, πρέπει νά τονισθῆ ἅπαξ ἔτι ὅτι οἱ νόμοι τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας κρίνονται μέν, δέν καταργοῦνται δέ, οὔτε ἀπό τίς δικαστικές ἀποφάσεις, οὔτε ἀπό τίς ἀποφάσεις τῆς οἱασδήποτε διορισμένης Ἀρχῆς. Καθ` ὅσον δέ ἀφορᾶ στήν κατ΄ ἐπανάληψιν ἐκφρασθεῖσα θέση ὅτι τό θέμα τῶν ταυτοτήτων "ἔκλεισε", εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νά ὑπενθυμίσουμε μέ ἀγάπη τόν κανόνα τῆς Ἱστορίας, ὅτι τίποτε δέν "κλείνει" στίς ἀνθρώπινες κοινωνίες ἄν οἱ ἴδιοι οἱ λαοί τους δέν τό θελήσουν. Οἱ ὑπογραφές τῶν ἑκατομμυρίων Ἑλλήνων πολιτῶν διατηροῦν - ὅλοι πλέον τό ἀντιλαμβάνονται - καί θά διατηρήσουν ἀμείωτο τό ἠθικό καί δημοκρατικό τους βάρος. Μπροστά σ΄ αὐτό τό μεγάλο γεγονός ἡ Χριστιανική Ἑλληνική Πολιτεία δέν θά πρέπει νά παραμείνει ἀδιάφορη. Δέν μπορεῖ καί δέν πρέπει οἱ πολίτες καί ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος νά περιφρονηθοῦν γιά μιά ἀκόμη φορά. Ἡ Δημοκρατική Πολιτεία ἔχει τώρα τήν δυνατότητα ἐφ` ὅσον τό θελήσει νά ἐπιλέξει Δημοψήφισμα ἤ νέο νόμο γιά τίς ταυτότητες στή Βουλή τῶν Ἑλλήνων.

* * *

Στήν πορεία αὐτῆς τῆς ἀπρόσμενης καί πικρῆς ἀντιπαράθεσης τῶν δεκατεσσάρων μηνῶν εἰπώθησαν πολλά καί ἐνδιαφέροντα. Κατατέθηκαν θέσεις καί ἐπιχειρήματα, ἄλλοτε μέ τρόπο καλόπιστο καί ἄλλοτε μέ τήν σφοδρότητα μιᾶς κακόπιστης πολεμικῆς πού ἔφθανε τά ὅρια τῆς συκοφαντίας καί τῆς λοιδορίας τῶν ὀρθοδόξων.

Κατά τήν αὐτή περίοδο ὑπῆρξαν καί οἱ ἐκτός πολιτικῆς καταχθόνιοι καί οἱ βυσσοδομοῦντες μικρόσχημοι καί μεγαλόσχημοι, δόλιοι καί ἰδιοτελεῖς πού μέ διάφορα ἐφευρήματα - ἀνάξια τοῦ ρόλου τους - προσπάθησαν νά ὑπονομεύσουν τήν ἱερή ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καί νά διχάσουν τό Λαό. Οὔτε τό ἕνα, οὔτε τό ἄλλο πέτυχαν. Τό μόνο πού κατόρθωσαν ἦταν ν` ἀποκαλυφθοῦν.

Γιά τούς πιστούς ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας ὅλα αὐτά ἦσαν μέν θλιβερά ἀλλά καί χρήσιμα. Ἐμεῖς διδαχθήκαμε ἀπό ὅλα αὐτά, ταπεινωθήκαμε πολλάκις, μιλήσαμε μέ τούς πιστούς μας, ἀνταλλάξαμε μαζί τους ἀπόψεις, πονέσαμε, προβληματισθήκαμε. Κανένα δέν περιφρονήσαμε. Ἡ Ἐκκλησία ξέρει νά συγχωρεῖ, νά σιωπᾶ, νά ταπεινώνεται καί νά ὑπομένει. Ἀλλά ὅταν ὅλα αὐτά τά ὑφίσταται τότε οὐσιαστικά δοξάζεται ἀπό τόν Θεό καί τότε "τόν οὐρανόν ὑπεραίρει".

Καί ἄν κάποια ἀνεξέλεγκτα στοιχεῖα, μέσα ἀπό τήν Ἐκκλησία τήν ἐξέθεσαν μέ ὑπερβολές ἤ κακοβουλία καί αὐτά τά συγχωροῦμε. Δέν ὑπακούσαμε στήν ἰδιοτέλεια καί δέν ρυμουλκηθήκαμε ἀπό τήν εὐτέλεια. Σήμερα ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος γνωρίζει ποῦ πορεύεται. Ἡ ἀπαντοχή της μετά τό Θεό εἶναι ὁ Λαός καί ἡ ζωντανή παράδοσή του καί κινητήρια δύναμή της οἱ νέοι ἄνθρωποι πού τή στηρίζουν καί τήν ἀγαποῦν.

* * *

Στήν Πατρίδα μας τά ἀνθρώπινα δικαιώματα καί οἱ δημοκρατικοί κανόνες δέν εἶναι κατακτήσεις διπλῆς ἀναγνώσεως. Ἡ ἔντεχνη ἐπιβολή καί ἡ πνευματική δυνάστευση τῆς πλειοψηφίας τοῦ Λαοῦ ἀπό τήν μειοψηφία ἤ ἀντιστρόφως, σέ κάθε περίπτωση προκαλοῦν, ἐνοχλοῦν καί σταδιακά ὑπονομεύουν τήν κοινωνική δικαιοσύνη καί τήν εἰρήνη. Ἡ διαφορετικότητα, ἡ προαιρετικότητα καί ἡ ἀνεκτικότητα εἶναι πολύτιμες ἠθικές, κυρίως χριστιανικές καί δημοκρατικές κατακτήσεις, γενικῆς ἀποδοχῆς καί παραδοχῆς. Καί εἴμεθα βέβαιοι ὅτι ἐπ` αὐτῶν συμφωνοῦν οἱ πάντες.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος στή μακρά καί ἐπώδυνη ἱστορική της πορεία ὡς θεῖο καθίδρυμα τῆς ἀγάπης, τῆς ἀνοχῆς καί τῆς συγγνώμης δέν διχάζει, ἑνώνει. Καί γι` αὐτούς πού ἀντιλαμβάνονται ὑπῆρξε καί εἶναι ὁ μόνιμος καί διαχρονικός παράγων συνοχης αὐτοῦ τοῦ Λαοῦ.

Ἀπαλλαγμένη ἀπό κάθε εἶδος κοσμικές ἀδυναμίες ἀπορρίπτει κάθε ἀνάμειξη σέ πολιτικοκρατικές δραστηριότητες. Όπως ἐπίσης καταδικάζει τήν ὅποια προσπάθεια οἱ δικές της ἐνέργειες καί πράξεις νά γίνονται ἀντικείμενα πολιτικῆς ἤ ἄλλης ἐκμετάλλευσης δι` ἰδίους σκοπούς καί στόχους, ἤ ἱμάντας περισπάσεως τῆς κοινῆς γνώμης ἀπό ἄλλα ἐξ ἴσου καυτά θέματα αὐτῆς τῆς χρονικῆς περιόδου.

Ἡ Ἐκκλησία δέν αὐτοαναγορεύεται σέ κοσμική ἐξουσία οὔτε ἔχει τέτοια ἀνάγκη, γιά νά ἐπιτελέσει τήν ἱερή ἀποστολή της. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δέν ἐνδίδει σέ πολιτικούς πειρασμούς καί οὔτε ἐπιτρέπει νά καθορίζεται ὁ λόγος καί ὁ ρόλος της ἀπό τούς πολεμίους της.

Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος χωρίς νά ἀσκεῖ ἤ νά ἐπιθυμεῖ καθ` οἱονδήποτε τρόπο καί γιά ὁποιαδήποτε αἰτία κοσμική ἐξουσία, κάτι πού βρίσκεται ἔξω καί πέραν ἀπό τήν ἱερή πνευματική της ἀποστολή - καί μέ τά ἐλάχιστα ὑλικά μέσα πού τῆς ἀφέθηκαν νά ἔχει - γνωρίζει νά βοηθᾶ τήν ἀπανταχοῦ ὀρθόδοξη κοινωνία καί τόν ἀνήμπορο καί ἀνώνυμο ἄνθρωπο ἀνεξαρτήτως θρησκείας, χρώματος καί ἐθνικότητος. Ξέρει νά στηρίζει τό Ἔθνος, νά διαφυλάττει τήν ταυτότητά του, νά ἀποτρέπει τήν ἰσοπέδωση καί νά προστατεύει στόν τομέα τῆς εὐθύνης της τό κῦρος τῆς Ἑλλάδος.

* * *

Δυστυχῶς αὐτή ἡ Ἐκκλησία τῶν θυσιῶν καί τῶν ἀγώνων δέν ἔτυχε τῆς κατανόησης σ` ἕνα θέμα πού το θεωρεῖ ὄχι μόνον ἡ ἰδία ἀλλά καί ἕνα πολύ σημαντικό τμῆμα τοῦ Ἑλληνικοῦ Λαοῦ σπουδαῖο. Σ` ἕνα θέμα στό ὁποῖο δικαιοῦται νά ἔχει διαφορετική ἄποψη ἀπό μιά ὁμάδα ἰσχυρῶν τῆς κρατούσης Πολιτείας. Μία ὁμάδα πού, διακηρύσσοντας τίς τυπικές της σχέσεις μέ τήν Ἐκκλησία τοῦ Ἑλληνικοῦ Λαοῦ καί προβαίνοντας σέ ὑποτιμητικές γι` αὐτήν ἐκτιμήσεις, προσπαθεῖ νά παρασύρει καί νά παγιδεύσει τήν κορυφή τῆς Ἐξουσίας, ἐπικαλουμένη ἐξωπραγματικές καταστάσεις καί ψευδῆ γεγονότα στόν τομέα τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων, πού προσβάλλουν βάναυσα τόν Ἕλληνα, την Ελληνίδα καί τήν κοινωνία τους. Ἡ ὁμάδα μάλιστα αὐτή ἔφθασε στό σημεῖο νά ἰσχυρισθῆ ψευδῶς ὅτι ἡ διαγραφή τοῦ θρησκεύματος ἦταν ὁδηγία τῆς Ε.Ε.

Δέν εὑρισκόμεθα σέ ἀντίθεση μέ κανένα ἀπό τούς πολιτικούς σχηματισμούς τῆς χώρας. Ὅλους τούς τιμοῦμε ἐξ ἴσου. Δέν ἀντιπαρατιθέμεθα μέ κανένα καί ἰδίως μέ τήν Κυβέρνηση τοῦ Τόπου. Διαφωνοῦμε ἔντονα μέ τήν συγκεκριμένη κυβερνητική ἀπόφαση τῆς ὁποίας τό ἀνερμήνευτο, τό ἄκαιρο καί τό λανθασμένο ἔχει - ὅπως ἀπέδειξεν ὁ ὄγκος τῶν συλλεγεισῶν ὑπογραφῶν - καταγραφῆ ἀρνητικά στή συνείδηση τοῦ κυρίαρχου Λαοῦ. Δέν εἴμεθα ἑπομένως ἐμεῖς πού κυνηγοῦμε χίμαιρες ἤ δαιμονοποιοῦμε τά πράγματα, ὡς τᾶχα νά μήν ὑπάρχουν. Ὑπάρχουν καί μάλιστα σέ ἔνταση καί δέν μπορεῖ νά ἀγνοηθοῦν. Εἶναι λάθος μιά τέτοια προσέγγιση.

Στή διαδικασία τῆς συλλογῆς τῶν ὑπογραφῶν, πού εἶναι πιό συνετή καί πολιτισμένη ἀπάντηση στόν αὐταρχισμό καί τήν περιφρόνηση, δέν ὑπάρχουν γιά τήν Ἐκκλησία νικητές καί ἡττημένοι. Στούς λόγους καί στίς πράξεις της ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δέν διαιρεῖ, οὔτε κομπάζει. Ὁ αὐταρχισμός διχάζει καί ἡ περιφρόνηση προκαλεῖ. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ προσεύχεται καί συγχωρεῖ καί τούς ἀνθρώπους καί τά λάθη τους.

Ἡ ἀτυχής διαφορά πού προκάλεσε τραῦμα στήν Ἐκκλησία καί συνήγειρε 3 ἑκατομμύρια καί πλέον Ἑλλήνων πρέπει μέσα στά δημοκρατικά καί κοινοβουλευτικά μας θέσμια νά ρυθμισθῆ. Μερικοί θά σπεύσουν νά ποῦν τώρα ὅτι ὁ κόπος γιά τή συλλογή τῶν ὑπογραφῶν πῆγε τάχα χαμένος. Τίποτε δέν χάνεται ὅταν πρόκειται γιά τήν πίστη, τήν δικαιοσύνη καί τό δικαίωμα της επιλογης. Ἀντίθετα πρέπει νά αἰσθάνονται δυσάρεστα ἐκεῖνοι πού ἀπετόλμησαν νά ἀλλάξουν τήν εἰκόνα τῆς Ἑλλάδος, ἀπαρνούμενοι τό χαρακτηριστικότερο στοιχεῖο της πού εἶναι τό θρήσκευμα τοῦ Λαοῦ. Ὁ σεβασμός ἤ μή τοῦ θρησκευτικοῦ συναισθήματος τοῦ Λαοῦ καί ἡ ἐπιδίωξη τῆς προοδευτικῆς ἀποχριστιανοποίησης τῆς χώρας εἶναι ἡ καρδιά τοῦ προβλήματος τῶν "ταυτοτήτων". Ὅλα τά ἄλλα εἶναι "ἐκ τοῦ πονηροῦ". Ἡ Ἑλλάδα τῶν δοκιμασιῶν καί τῶν σημερινῶν κινδύνων δέν ἔχει τήν πολυτέλεια τῆς περισπάσεως καί τοῦ φανατισμοῦ ἤ τῶν ρήξεων πού προκαλεῖ ἕνας "ἐτσιθελικός" ἐκσυγχρονισμός.

Ἦλθεν ἡ ὥρα οἱ ἰθύνοντες αὐτοῦ τοῦ Τόπου νά μᾶς ἀκούσουν όπως και εμεις πολλές φορές τους ακουμε. Νά ἀκούσουν τή φωνή ὅσων ὑπέγραψαν τήν ἔκκληση τῆς Ἱεραρχίας καί ἀνήκουν σέ ὅλους τούς πολιτικούς χώρους ἀδιακρίτως. Ὅλων αὐτῶν πού εἶναι παιδιά τοῦ Θεοῦ καί αὐτῆς τῆς μεγάλης Πατρίδος.

* * *

Ὁ Λαός τοῦ Θεοῦ μίλησε νηφάλια καί ἀποφασιστικά, χωρίς τή διάθεση ἀντιπαράθεσης πρός τήν Κυβέρνησή του. Καί μίλησε μέ τρόπο πρωτοφανῆ καί ἐντυπωσιακό, πού δέν πρόκειται νά ξεχασθῆ. Τρία ἑκατομμύρια καί πλέον Ἕλληνες καί Ἑλληνίδες ζήτησαν Δημοψήφισμα καί ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐπαναλαμβάνει τό πάγιο αἴτημά της γιά ἔντιμο, εἰλικρινῆ καί καρποφόρο ὑπέρ τῆς ἐθνκῆς μας ἰδιοπροσωπείας διάλογο. Στά χέρια τῆς Κυβέρνησης εἶναι νά ἰκανοποιήση τό αἴτημα τοῦ Λαοῦ για δημοψηφισμα ἤ νά φέρη στή Βουλή νέο νόμο γιά τίς ταυτότητες.

Μέ τήν ὀφειλόμενη τιμή καλοῦμε τήν Ἑλληνική Πολιτεία σέ συναντίληψη, χωρίς περιττές ἀντιμαχίες. Καλοῦμε σέ συναντίληψη καί ὅλους τούς πνευματικούς φορεῖς τοῦ Ἔθνους. Παρακαλοῦμε τήν Κυβέρνηση νά προχωρήσει στή διενέργεια ἑνός ἐλεύθερου καί εἰρηνικοῦ Δημοψηφίσματος γιά νά ἐκφρασθῆ ἀβίαστα ἡ συνολική θέληση τοῦ Λαοῦ χωρίς ὑπεκφυγές καί ἄλλοθι, ἐφαρμόζοντας μέ εὐλάβεια τήν κορυφαία Συνταγματική ἐπιταγή τῆς λαϊκῆς κυριαρχίας πού εἶναι καί ἡ ὑψίστη δημοκρατική ὑποχρέωση πάντων.

Απευθύνομαι στην Κυβέρνηση μέσα από την καρδιά μου. Ελάτε να συζητήσουμε το ηθικό και πολιτισμικό μέλλον αυτου του τόπου. Είμαστε βοηθοί σας, δεν είμαστε εχθροί σας».